Wat is de TTIP?
TTIPgaat iedereen aan!
Zoals u waarschijnlijk nog niet heeft gehoord van de media worden er onder de radar nieuwe trans-Atlantische handels en investering overeenkomsten tussen Europa en de VS gepland.
TTIP of Trans Atlantic Trade and Investment Partnership.
Het is te danken aan globale wachtposten zoals de occupy beweging, socialistische groepen, vakbonden en anti-globalisten dat dit onderwerp, dat in achterkamertjes in o.a Brussel word besproken, naar voren word geschoven. Maar zelfs ook conservatieven zoals David Cameron hebben zich er tegen uitgesproken (al dan niet achter de schermen) . Het bericht van de tegenstanders luid; dat met deze zogenaamde TTIP onze veiligheid, democratie en rechten worden ondermijnd. Op zo’n manier dat wij in de toekomst wel eens helemaal machteloos zullen staan tegenover de alsmaar machtiger wordende multinationals.
Hierbij een verslag van de gebeurtenissen door:dhr. John.O.
De neoliberale gijzeling van onze democratie.
De commerciële media schrijft met grote regelmatigheid over de verwerpelijke onthoofdingen van gegijzelden door het rebellenleger IS. Maar bericht slechts mondjesmaat over een andere minstens zo erge vorm van georganiseerde misdaad. De hier bedoelde terreur komt ditmaal uit de fundamentalistische hoed van het neoliberalisme, die door keurig ogende mensen in pak onder strenge geheimhouding voorbereid wordt…
We doelen natuurlijk op the Transatlantic Trade and Investment Partnership, of kortweg TTIP. TTIP is een nieuw handelsverdrag tussen de EU en Amerika die het neoliberale doel heeft om de vrijhandel tussen de twee continenten te vergemakkelijken en bestaande handelsbarrières, zoals de zeer lage importbelasting van 4% af te schaffen. Of in het geruststellende jargon van Ewald Engelen via stapsgewijze harmonisatie nationale markten vervlechten tot één markt met uniforme regels om zo de transactiekosten voor (multinationale) ondernemingen te verlagen.
Tot zover het goede nieuws! Veel bezwaarlijker is het feit dat dit handelsverdrag een deel van de Europese wetgeving zal gijzelen, in het bijzonder de wetten die gemaakt zijn om de Europese burgers te beschermen tegen immorele producenten.
Zo zal de verkoop van hormoonvlees, chloorkippen en genetische gemanipuleerde groenten (GGO’s) die momenteel nog verboden zijn op de Europese markt, toegang krijgen tot de schappen van onze supermarkten. Ook Nederlands regeringsbeleid dat bijvoorbeeld besluit de winning van aardgas in de Waddenzee of de Groningse bodem aan banden te leggen ter bescherming van de inwoners zal in de toekomst beboetbaar gaan worden. Deze harmonisatie betekent ook dat de al sterk onder druk staande arbeidsrechten in Nederland afgestemd moeten worden op de zeer slechte arbeidsvoorwaarden in Amerika. Al met al reden genoeg voor het bedrijfsleven om deze plannen vooral niet duidelijk kenbaar te maken aan het Nederlandse publiek.
Dat de gevolgen van dit verdrag voor het publieke bestel vooral negatief uitpakt blijkt wel uit het feit dat van alle “bekende” 560 overleggen die de TTIP commissie hield over dit verdrag slechts 26 toegankelijk waren voor vakbonden en andere behartigers voor consumentenbelangen. De overigen werden uitsluitend voor het bedrijfsleven en investeerders georganiseerd. Voor Europarlementariërs is er een reading room opgesteld waar onderhandelingsstukken ter inzage liggen. Welke stukken dit zijn en de relevantie ervan is onbekend omdat er geen foto’s of kopieën van gemaakt mogen worden en de politici aan volstrekte geheimhouding gebonden zijn. Enige discussie of voorlichting voor de achterban is dan ook zeer moeilijk.
Wel schrijft onze minster van Handel en Ontwikkelingssamenwerking in een kamerbrief van 28 januari 2015 dat de Amerikaanse Econometrist Jeronime Capaldo. Die in opdracht van de Amerikaanse Tufts University een onderzoek deed naar de impact van TTIP. “dat met TTIP de EU er op achteruit zal gaan op de lange termijn (2025), waarbij Noord-Europese landen (waaronder Nederland) bijvoorbeeld een verlies van 2 procent van het BNP zullen zien en een verlies in werkgelegenheid van 223.000 banen. Verder verwacht Capaldo een verlies aan netto export, een verlies aan arbeidsinkomen, afname van het arbeidsaandeel in BNP, minder overheidsinkomsten en een grotere instabiliteit in het financieel stelsel.” Ploumen die een vervent voorstander is van de invoering van TTIP bestrijd deze uitkomsten door te stellen dat Capaldo´s economische rekenmodel niet deugd. En stelt op basis van een Nederlands onderzoek uit 2012 dat ”op lange termijn de baten voor Nederland tussen de 1,4 en 4,1 miljard euro liggen.” Met een huidig BNP van 880 miljard betekent dit een groei van maximaal 0,5%. Bovendien wordt met de lange termijn bedoeld dat deze baten pas vanaf 2027 verwacht kunnen worden. Wat er in de tussen liggende 12 jaar gebeurd is niet duidelijk. Rekeninghoudend met de huidige inflatie van 0,98% kan er rustig gesteld worden dat het door Capaldo berekende verlies van 2% best meevalt…
ISDS, het zwaard van Damocles
Het meest omstreden punt in het handelsverdrag TTIP is de ISDS clausule. Het ISDS of Investor-State Dispute Settlement is een ambtelijke bepaling die een buitenlandse onderneming het recht geeft om de Nederlandse overheid aan te klagen en een financiële compensatie te eisen wanneer zij beleid uitvoert dat de “mogelijke” winst van de onderneming in gevaar brengt. Dit betekent dat op basis van deze bepaling een Amerikaans bedrijf dat hormoonvlees maakt de Nederlandse staat een schadeclaim kan opleggen omdat de verkoop ervan in ons land verboden is. Het bedrijf is namelijk van mening, door het niet verkrijgen van toegang op de Nederlandse consumentenmarkt, omzet en dus winst te missen. Nederland zal daarom op juridische gronden gedwongen gaan worden om de verkoop van dit vlees toe te laten of om miljoenenclaims te betalen. In de Kamerbrief over de Studie naar investeerder-staat-geschillenbeslechting in TTIP van 25 juni j.l. benadrukt Lilianne Ploumen dan ook” dat voor bepaalde sectoren, zoals de voedselverwerkende industrie en de chemische industrie, door de hogere mate van regulering in die sectoren, een groter risico voor ISDS-claims bestaat.” Enkele pagina’s verder schrijft de minister.“In de alomvattende vrijhandelsakkoorden, zoals TTIP, worden echter ook markttoegangsaspecten geregeld (‘pre-establishment’). Hierin schuilt een risico dat een investeerder, alvorens deze een substantiële daadwerkelijke investering in Nederland doet al een beroep zou kunnen doen op ISDS, indien de investeerder de toegang tot onze markt belemmerd wordt.”
In de“ wel openbaar” gemaakte beroepsprocedures uit het verleden zijn dergelijke claims vooralsnog ontvankelijk verklaart, maar de juridische wereld heeft het enorme scala van mogelijkheden dan ook pas recent ontdekt. Met een grote vlucht aan claims tot gevolg. Zou Nederland zwichten voor dit juridische geweld en besluiten om het hormoonvlees toch toe te laten dan zal op zijn beurt een buitenlandse boer die “normaal” vlees verkoopt, omzetverlies lijden en recht hebben op compensatie van de Nederlandse overheid. Oftewel de Nederlandse staat zal in de nabije toekomst ten koste van de Nederlandse belastingbetaler op draaien voor alle mogelijke vormen van “waarschijnlijk” omzetverlies van buitenlandse investeerders en bedrijven. Om er nog een schepje bovenop te doen, berichtte Die Spiegel Online op basis van een wetenschappelijk rapport van de Duitse Bundestag (parlement) dat een GGO-etikettering door de Verenigde Staten en haar bedrijven als ‘niet-tarifaire handelsbelemmering’ kunnen worden beschouwd. De Nederlandse verplichting om de herkomst van ons voedsel op de verpakking te vermelden kan door dit verdrag tot het verleden gaan behoren. Waardoor de burger niet eens meer kan controleren of het wel of niet hormoonvlees koopt.
Lessen uit het recente verleden.
Dat het eerder genoemde voorbeeld geen fantasierijk doemscenario is blijkt wel uit de ervaringen die ander landen al hebben opgedaan met handelsverdragen waarin deze ISDS clausule is opgenomen. De claim van Phillips Morris aan Uruguay, waarover Peter van Eerbeek al eerder berichtte is uiteindelijk gewonnen door Philips Morris. Het ontwikkelingsland met een BNP van een schamele 60 miljard moet nu 2 miljard dollar schade vergoeding betalen omdat het de tabaksproducent verplichtte voortaan een waarschuwing voor de gezondheidrisico’s op de verpakking te plaatsen. In het licht van deze commerciële logica kunnen bedrijven die medicijnen voor kanker ontwikkelen om dezelfde reden het land aanklagen omdat er door de waarschuwingen minder kankerpatienten te verwachten zijn en de branche dus in de toekomst omzet verliest(!) Buitenlandse bedrijven die in Uruguayaanse pensioenfondsen hebben geïnvesteerd kunnen dividend verliezen omdat de Uruguayanen nu minder snel doodgaan en ga zo maar door. Ieder land dat instemt met deze ISDS clausule is vanaf dan dus overgeleverd aan de vindingrijkheid van bedrijfsjuristen. Het Haagse advocatenkantoor Bird&Bird heeft de Nederlandse overheid en de Europese Unie al gedreigd met schadeclaims als de sigarettenverpakkingen in de EU aan strengere waarschuwingseisen moeten gaan voldoen.
Het straatarme Ecuador werd in 2012 veroordeeld tot het betalen van 2,3 miljard dollar aan het Amerikaanse oliebedrijf Occidental Petroleum. De aanleiding was de ontbinding van een oliecontract door Ecuador omdat Occidental Petroleum in strijd met het oliecontract 40 procent van haar productierechten aan een ander bedrijf had verkocht. Deze verkoop was door het contract niet toegestaan en een eenzijdige opzegging was contractueel en dus rechtmatig als bestraffing hiervoor vastgelegd. Het arbitragetribunaal die zich over de zaak boog erkende de rechtmatigheid van deze beslissing maar achtte de maatregel te excessief. En oordeelde dat er geen sprake was van ‘fair and equitable treatment.’
In de al eerder geciteerde kamerbrief schrijft de Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking hierover, “ISDS-bepalingen en -definities kunnen heel specifiek of heel vaag worden geformuleerd. Een vaag geformuleerd artikel brengt als risico met zich mee dat a priori minder duidelijk is of een zaak wel of niet onder de bescherming van TTIP zou vallen. Ook bestaat er een grotere kans dat een dergelijke bepaling verschillend wordt geïnterpreteerd, wat de rechtszekerheid niet ten goede komt. De onderzoekers concluderen dat het wenselijk is om de interpretatieruimte van arbitragetribunalen te beperken. Dit kan door het formuleren van specifiekere verdragsbepalingen. Voorbeeld is een nadere omschrijving van de bepaling “fair and equitable treatment” (FET-standaard). Dit is één van de belangrijkste beschermingsstandaarden in investeringsverdragen.”
Geheime arbitragetribunalen.
Met het laatst gezegde stuitte we op een ander punt van zorg omtrent de ISDS clausule. De arbitragetribunalen die het uitvoerende rechtsorgaan van deze clausule vormen, zijn particulier van opzet, de rechtbanken zijn geheim en hebben een bindend recht van spreken.
Omdat er geen beroepsorgaan bestaat voor de arbiters die plaatsnemen in deze particuliere tribunalen bestaan er grote risico´s voor juridische dwalingen en kan de kwaliteit van de rechtspraak niet getoetst of gewaarborgd worden. Daarnaast is de onafhankelijkheid van de arbiters discutabel omdat ze veelal voor dezelfde onderneming ook in tal van andere zaken actief zijn.
Dat de tribunalen de openbaarheid schuwen is zogenaamd om de bedrijfsgeheimen van de ondernemingen te beschermen met als gevolg dat het volstrekt onbekend is hoeveelheid claimprocedures en uitspraken er daadwerkelijk zijn geweest.
De werkelijk impact van deze clausule op overheidsbeleid is daarom onbekend. Als de invloed toch substantieel is dan is dit een mogelijke verklaring voor het steeds minder luide geluid van de traditioneel linkse politieke partijen.
Het regulatory chill effect van TTIP zoals dit fenomeen in veel studies genoemd wordt, is het verschijnsel dat nationale overheden waaronder de Nederlandse uit angst voor toekomstige claims geen wetgeving meer durven in te voeren die de winst van buitenlandse bedrijven negatief kan beïnvloeden. Waarmee de gijzeling van Nederland als democratische rechtstaat volledig is.
Ten slotte toch goed nieuws…
Alhoewel de meeste Nederlanders nog nooit van TTIP gehoord hebben, begint het steeds rumoeriger te worden in het Nederlandse verzetkamp tegen TTIP. Joop.nl wijdde op 26 januari aandacht aan het onderwerp, het ledenparlement van de FNV vergaderde op 6 maart over hun standpunt ten aanzien van TTIP, en recent is er een gratis infokrant uitgegeven. Deze krant is te downloaden op deze site (klik) en is gerealiseerd door samenwerking van verschillende maatschappelijke initiatieven die hun zorgen over TTIP delen. Naar verwachting zal het verdrag eind dit jaar ondertekent worden, maar de onderhandelingen over de opname van de ISDS clausule zal pas in de laatste fase aanvangen. De tijd dringt voor massaal verzet en een duidelijk NEE naar de onderhandelingscommissie van de EU. Wij willen geen verdragen met de VS ten gunste van de grote bedrijven, ten koste van onze banen, gezondheid, en de democratie!
Bent u ook tegen de TTIP? Hou de sociale media in de gaten en draag indien mogelijk uw steentje bij om te helpen voorkomen dat deze verdragen een feit worden.
U kunt ook de petitie tekenen die inmiddels door meer dan 1.2 miljoen europeanen is ondertekent.
Teken ook!: Stop de TTIP!
Het is belangrijk dat wij zoveel mogelijk mensen op de hoogte kunnen brengen over wat er achter onze ruggen om wordt besproken door geld beluste politici en multinationals. Alle informatie is daarom van groot belang om ons verzet uit te breiden.
Er komt steeds meer steun voor de campagne tegen TTIP, Lees ook deze artikels:
Internationale socialisten: (klik hier)
Partij voor de dieren: (klik hier)
NRC-Q; 5 redenen waarom TTIP je wel iets moet kunnen schelen: (klik hier)
